Zajezdnia przy ul. Grabiszyńskiej we Wrocławiu jest niezwykłym miejscem w stolicy Dolnego Śląska. Jej historia sięga końca XIX wieku. Przez lata była ona świadkiem burzliwej historii Wrocławia. Podobnie jak znaczna część miasta została zniszczona w czasie II wojny światowej, następnie zrewitalizowana. Dziś jest miejscem wystaw, warsztatów edukacyjnych, wydarzeń kulturalnych, projektów artystycznych. Jaka jest jej historia?
Historia budynku Centrum Historii Zajezdnia
Siedziba Centrum Historii Zajezdnia mieści się w budynku pochodzącym z końca XIX wieku. Wybudowany jest on z czerwonej cegły i jest jednym z typowych przykładów modnego wtedy budownictwa industrialnego. Przez długie lata działała tu zajezdnia tramwajowa. Przed wojną aż do 1945 roku budynek przy ul. Grabiszyńskiej 184 należał do Städtische Straßenbahn Breslau. Wtedy to w wyniku oblężenia Wrocławia został częściowo zniszczony. Odbudowany po II wojnie służył za zajezdnię Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego we Wrocławiu. Wykorzystywany był tak do 2015 roku, kiedy to został ponownie poddany gruntownemu remontowi. Przeznaczono na niego ponad 36 mln złotych, z czego znaczna część środków pochodziła z funduszy norweskich oraz funduszy EOG.
Przełomowy 2016 roku
Po remoncie budynek przy ul. Grabiszyńskiej 184 zmienił swoją funkcję. 16 września 2016 roku otwarto w nim muzeum o powierzchni 1800 m2 oraz zapleczem sanitarnym i częścią gastronomiczną. Muzeum otacza 2,3 hektary otwartego terenu z małą infrastrukturą oraz parkingiem. Na placu przed budynkiem znajduje się też charakterystyczny zegar, który został przeniesiony z przejścia podziemnego na skrzyżowaniu ul. Świdnickiej i ul. Kazimierza Wielkiego. Od 2020 roku pod zegarem ustawiono krasnala z transparentem Solidarność.
Wybór budynku przy ul. Grabiszyńskiej 184 na muzeum nie była przypadkowa. Miał on upamiętnić wydarzenia z 1980 roku. W tym roku 26 sierpnia zawiązał się w tym budynku pierwszy na Dolnym Śląsku Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, a także rozpoczął się strajk okupacyjny trwający do 1 września. Mówiąc dokładniej w 1980 roku w Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym, zaczął się strajk wspierający robotników Wybrzeża. W dzisiejszym Centrum Historii Zajezdnia rodził się więc wielomilionowy, pokojowy ruch, który przeciwstawiał się komunistycznej dyktaturze w Polsce, dziś znany jako Solidarność.
Centrum Historii Zajezdnia – wystawy stałe i czasowe
Dziś Centrum Historii Zajezdnia pełni rolę muzeum. Prowadzone jest ono przez Ośrodek Pamięci i Przeszłości. Muzeum zajmuje się przede wszystkim przybliżeniem historii Dolnego Śląska. Wystawy Centrum Historii Zajezdnia skupiają się przede wszystkim na dziejach Wrocławia po 1945 roku, wrocławskiej Solidarności i dziejach Ziem Odzyskanych. Tematy te poruszane są przez wystawę stałą pt. Wrocław 1945-2012. Została ona podzielona na VII części, z których pierwsza obejmuje czasy II Rzeczpospolitej, a ostatnia opowiada o wspólnym mieście. Wystawa stała umieszczona jest w dawnej hali zajezdni, na dwóch poziomach. Jej najciekawszymi elementami jest rekonstrukcja przedwojennej ulicy Lwowa, warszawski kanał, sklep mięsny z lat 80. XX wieku, oryginalny kiosk RUCH-u, wagon bydlęcy. Wystawę stałą uatrakcyjniają liczne elementy multimedialne w postaci ekranów dotykowych, prelekcje, nagrania dźwiękowe. Całość liczy ponad 500 oryginalnych eksponatów, a także wiele reprodukcji i fotografii.
Jeśli chcesz poznać, historię Wrocławia czasów powojennych przeczytaj artykuł – Na „obcej ziemi” – nowe życie w mieście Wrocław
Oprócz wystawy stałej w Centrum Historii Zajezdnia można obejrzeć też ekspozycje czasowe. Udostępniane są one w foyer budynku, a latem również przed zajezdnią – na świeżym powietrzu. Okazjonalne wydarzenie kulturalne i artystyczne odbywają się również w podziemnej sali kinowej.
Kiedy można zwiedzać Centrum Historii Zajezdnia?
Centrum Historii Zajezdnia otwarte jest od wtorku do niedzieli. W poniedziałek obiekt jest wyłączony ze zwiedzania. Godziny otwarcia to 9.00-17.00, w weekend 10.00-18.00. W wydłużonych godzinach wystawy można oglądać w okresie wakacji. Ceny biletów nie są wygórowane. Bilet normalny to koszt 10 złotych, ulgowego 5 złotych. Istnieje również możliwość zakupu biletu rodzinnego oraz grupowego. Obiekt można zwiedzać na własną rękę lub z przewodnikiem w języku polskim, angielskim, niemieckim. Centrum Historii Zajezdnia proponuje też lekcje muzealne i warsztaty. Muzeum przystosowane jest do osób niepełnosprawnych, dysponuje też parkingiem dla zmotoryzowanych.
