We Wrocławiu możemy zobaczyć wiele ciekawych zabytków. Niektóre z nich jednak nie są widzialne na pierwszy rzut oka. Jednym z nich jest instrument dawnej astronomii – marmurowa linia południkowa.

 

Ten wyjątkowy instrument możemy zobaczyć w Wieży Matematycznej, która jest zwieńczeniem gmachu Uniwersytetu Wrocławskiego. Miejsca tego nie wybrano przypadkiem, ponieważ w przeszłości znajdowało się tam obserwatorium astronomiczne. Było ono założone w 1791 roku przez Longinusa Antona Jungnitza – byłego jezuitę, fizyka i astronoma. Poznał on sztukę wytyczania linii południkowych w trakcie studiów pod kierunkiem jednego z najbardziej znanych astronomów tamtych czasów – Maximilliana Hella.

 

Czym jest linia południkowa?

Linia południkowa, która określana jest też jako meridiana, jest południkiem miejscowym wyznaczonym na płaskim podłożu. Codziennie w południe Słońce świeci przez moment dokładnie w pionowej płaszczyźnie przechodzącej przez linię południkową. Wraz z gnomonem linia pozwala na wyznaczenie południa czasu prawdziwego słonecznego i pozwala na mierzenie rocznej wędrówki Słońca. Był to więc swego rodzaju miernik czasu.

 

Tego rodzaju instrumenty astronomiczne spotykane były w wielu różnych miastach na świecie. Jedna z najstarszych znajdowała się w katedrze Santa Maria del Fiore we Florencji – została wykonana w 1475 roku, ale nie zachowała się do naszych czasów.

 

Wrocławska meridiana

Wrocławska linia południkowa jest widoczna w Wieży Matematycznej, a dokładnie na najwyższym piętrze gmachu głównego Uniwersytetu Wrocławskiego. Obecnie mieści się tam Muzeum Uniwersyteckie i ekspozycja dawnych instrumentów astronomicznych.

 

Linia przebiega po przekątnej wieży i wyznacza południk lokalny 17 stopni, 2 minut i 5 sekund długości geograficznej wschodniej. Jest to wyjątkowy, jedyny tego rodzaju przyrząd astronomiczny w Polsce. Także jest jednym z niewielu zachowanych, ponieważ możemy zobaczyć je tylko w niektórych miastach – Bolonii, Florencji, Paryżu, Egerze, Pradze, Rzymie i Wiedniu.

 

Wrocławskiej linii południkowej nie należy mylić z 17. południkiem długości geograficznej wschodniej, który w innym miejscu przebiega przez miasto.